Արյունով ներկված գարնան առաջին օրը, ԱԺ-ում նախագահ պետք է ընտրեն, ՀԱԿ-ը լուռ է, իսկ Փաշինյանը հիշում է

14 տարի առաջ եւ մինչեւ այսօր մարտի 1-ը այլեւս եւ միայն գարնան առաջին օրը չէ։ Հիշեցնենք, որ 2008թ. փետրվարի 18-ի նախագահական ընտրություններից հետո ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի կողմնակիցները հավաքվել էին Ազատության հրապարակում, պահանջում էին ընտրությունների արդյունքների վերանայում: Մարտի 1-ի առավոտյան ոստիկանությունը ուժով ցրեց Ազատության հրապարակում հավաքվածներին, մարդիկ սկսեցին հավաքվել Մյասնիկյանի արձանի մոտ: Նույն օրը հայտարարվեց արտակարգ դրություն, իսկ ուժային կառույցները հրազեն կիրառեցին ցուցարարների դեմ, որի հետեւանքով զոհվեց 10 քաղաքացի, այդ թվում երկու ոստիկան, ևս 200 մարդ տարբեր աստիճանի վնասվածքներ ստացան:
Դեպքերից 14 տարի անց դժվար է ասել՝ որքանո՞վ է բացահայտված մարտի 1-ի ողբերգությունը եւ որքանո՞վ են մեղավորները պատասխանատվության ենթարկվել, իսկ մենք՝ որպես հանրություն եւ պետություն դասեր քաղել։ 10 տարի չբացահայտված մնացող քրեական գործը «թավշյա հեղափոխությունից» հետո նոր թափ ստացավ, ՀՀ 2-րդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը, մի շարք նախկին բարձրաստիճան պաշտոնյաներ մեղադրյալների կարգավիճակում հայտնվեցին, իսկ վերջերս էլ ՄԻԵԴ վճռից հետո դատախազը դիմել է Վճռաբեկ դատարան՝ բեկանելու վճիռը եւ արդարացնելու գործող վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին, ով մեղավոր էր ճանաչվել Մարտի 1-ի անկարգությունների գործով։

Հիմա թե ո՞ւր կհասնի գործի քննությունը հաջորդ իշխանության ժամանակ՝ կարելի է միայն ենթադրել՝ դատելով, թե ով կգա իշխանության, բայց միեւնույն ժամանակ, պետք է արձանագրել նաեւ, որ մեզանում ամեն ինչ քաղաքականացված է, անգամ համապետական ողբերգությունները եւ դրանց բացահայտումն է քաղաքականացված, ուստի ճշմարտությունը բացահայտելը կմնա շքեղություն։

Դեպքերից 14 տարի անց խորհրդարանում նիստ է, օրակարգային հարցերից մեկն էլ ՀԱԿ նախկին անդամին նախագահի պաշտոնում ընտրելն է։
Ինչպես ասում են՝ բոլոր համընկնումները պատահականություն են, եթե 14 տարի առաջ ՀԱԿ-ը չկարողացավ հասնել իշխանության, այսօր ՀԱԿ նախկին անդամին նախագահ են ցանկանում ընտրել եւ կընտրեն, թեկուզ ոչ առաջին փուլով։
Իսկ երբեմնի ամենարմատական, ամենակարող, ամենագաղափարական, ամենամեծ ընդդիմադիր ուժը այսօր չկա, որեւէ ակցիա, երթ, հանրահավաք չի կազմակերպվել, ինչպես նախորդ տարիներին էին անում։ Հետաքրքիր է՝ գոնե զոհվածներին հարազատներին այցելելո՞ւ են, որեւէ ուղերձ, խոսք, հայտարարություն լինելու է, չէ՞ որ մարտի 1-ի դեպքերի պատասխանատուն ինչ-որ առումով նաեւ այն ժամանակվա ընդդիմությունն է։ Թե մարտի 1-ի դեպքերն այլեւս արդիական չեն եւ սա այն կարեւոր առիթը չէ, որ առաջին նախագահը ծանր տեղը թեթեւացնի եւ անդրադարձ կատարի, ինչպես դա արեց Քրիստիոսի արձանի, քննիչ հանձնաժողովի դեպքերով։

Այսօր Մարտի 1-ի ողբերգությունը հիշել է միայն վարչապետ Փաշինյանն, ով Ալեն Սիմոնյանի եւ Արայիկ Հարությունյանի հետ բազմաթիվ թիկնապահներով, պատվո պահակախմբով գնաց, ծաղկեպսակ դրեց, խոնարհվեց-նկարվեց Մյասնիկյանի արձանի մոտ։

Գնալը, իհարկե, ճիշտ էր, քանի դեռ մենք չենք հիշում, պահանջում, պարզում եւ դատապարտում մեր ձեռքով եւ մեր մեղքով մեր երկրում տեղի ունեցած ողբերգությունները, չենք կարող ուրիշներին պահանջներ ներկայացնել։
Բայց Փաշինյանի՝ մարտի 1-ի նկատմամբ հարգանքը եւ հոգածությունը նաեւ այլ երանգ է ստանում՝ հաշվի առնելով, որ վերջինս նրբանկատությամբ չի փայլել այլ հիշատակի օրերի, տոների ժամանակ։ Այսպես, Նիկոլ Փաշինյանը բանակի օրվա առթիվ որևէ միջոցառում չկազմակերպեց ու չմասնակցեց, չգնաց Եռաբլուր, ծաղկեպսակ չդրեց, հարգանքի տուրք չմատուցեց բոլոր նրանց հիշատակին, որոնք Եռաբլուրում են հանգչում, հազարավորները՝ իր իշխանության սխալների արդյունքում։
Նիկոլ Փաշինյանը Սումգայիթի ջարդերի օրը որևէ միջոցառում չկազմակերպեց ու չմասնակցեց, ծաղկեպսակ չդրեց։
Բայց դա արեց մարտի 1-ին, քանի որ այս դեպքերը իր կյանքում մեծ դեր են ունեցել, նախ քաղաքական հասունության, կայացման ճանապարհ են դարձել, կենսագրություն, պայքար, իսկ իշխանության գալուց հետո՝ կարեւոր խաղաթուղթ, դամոկլյան սուր՝ նախկինների գլխին ճոճվող։
Անկախ ամեն ինչից՝ ով ինչպես եւ ինչու կհիշի արյունով ներկված գարնան առաջին օրը, գոնե որպես հանրություն այսօր կարող ենք արձանագրել, որ ինչ եղավ՝ եղավ միայն զոհերին եւ նրանց հարազատներին, իսկ ապրողներս դեռ նույնիսկ չենք կարողացել պարզել՝ ինչպես եւ ինչու եղավ մարտի 1-ը։ Պատմության այս էջը եւս դատապարտված է գերքաղաքականացման, մինչեւ կգան գործընթացի հետ կապ չունեցող նոր ուժեր եւ կամք կունենան իսկապես բացահայտելու իրականությունը։

Այս թեմայով Հայ մամուլի ազատության վախճանը. Առաջարկվող փոփոխությունը հակասում է Սահմանադրությանը եւ Կոնվենցիային Երբ հավաքականի պարտությունից ավելի շատ ենք նեղվում, քան թշնամու Փառուխ ներխուժումից Հոգնության գաղտնիքը. երբ անոմալ երեւույթները դառնում են նորմալ, մարդիկ դադարում են զարմանալ եւ զայրանալ, զգալ եւ ապրել Ելք կա. ընտրված համայնքապետերին պաշտոնազրկելու պայքարը նոր հորիզոններ է նվաճում Ժողովրդավարության բաստիոն կառուցելու ճանապարհին նախ ձնամաքրման աշխատանքները կազմակերպեք