Ամռան վերջին օրը՝ նախաուսումնական պատրաստություններով. Երբ սեպտեմբերի 1-ն այլեւս առաջվանը չէ

Վաղը աշնան առաջին օրն է՝ սեպտեմբերի 1-ը՝ Գիտելիքի օրը։ Այս օրը տարիներ ի վեր տոն է եղել բոլորիս համար, մեծ հանդիսությամբ ենք պատրաստվել, շնորհավորել միմյանց։ Արդեն 2-րդ տարին է, ինչ սեպտեմբերի 1-ն այլեւս առաջվանը չէ։ Նախորդ տարի այն մեզնից խլեց համավարակը, դասերը մեկնարկեցին սեպտեմբերի 15-ին, համավարակը դեռ շարունակում է փչացնել մեր կյանքը, այս տարի եւս ուսումնական տարին մեկնարկում է հակահամաճարակային բուռն միջոցառումներով, դիմակները, ալկոգելերը, ջերմաչափումը մեր կյանքի անբաժան մասն են։

Բայց ի տարբերություն նախորդ տարվա, երբ մեր տրտմությունը միայն կորոնավարակով է պայմանավորված, այս տարի սեպտեմբերի 1-ի տոնը կրկնակի տուժեց։ 44-օրյա պատերազմից հետո աշնան առաջին օրը, գիտելիքի տոնը եւ առհասարակ բոլոր մյուս տոները այլեւս նույն նշանակությունը չունեն։ Մենք չենք կարող լիաթոք ապրել եւ վայելել կյանքը այսքան կորուստներից հետո։ Մենք չենք կարող վայելել մեր երեխաների սեպտեմբերի 1-ը, երբ սահմանամերձ գյուղերում երեխաները դպրոց են հաճախում կրակոցների սարսափով։ Մենք չենք կարող վայելել Գիտելիքի օրը, որովհետեւ հազարավոր երիտասարդներ հավերժ զրկվել են այս տոնից, նրանցից շատերը չեն կարողանա տեսնել իրենց զավակի դպրոց հաճախելը...։

Այո, սեպտեմբերի 1-ն այլեւս առաջվանը չէ եւ չի էլ կարող լինել, ինչքան էլ ստիպենք մեզ կամ փորձենք նշել տոնը։

Սեպտեմբերի 1-ը առաջվանը չէ ոչ մեկի համար, այլեւս այս օրվան սրտի թրթիռով, գորովանքով չենք սպասում, նախկին մանրակրկիտ պատրաստություններից ազատել ենք մեզ կյանքը հեշտացնելու թեզի շրջանակներում։ Իսկ նախկինում դեռ մեկ ամիս առաջ ցուցակագրում էինք անհրաժեշտ իրերի ցանկը, ամեն օր հիշեցնում ծնողներին, անհամբեր սպասում, թե երբ են աշխատավարձ ստանալու, որ գնումներ կատարեն, երբեմն դրանք հաջողվում էր մաս-մաս գնել, երբեմն՝ ամբողջությամբ, լավ էր գոնե, որ հաճախ փրկություն էր «նիսյայով առեւտուրը»։

Ինչ երջանկություն էր ծնողների հետ գնումների գնալը ավել բաներ չուզելու եւ ծնողների աչքերին նայելու պայմանով, մանրակրկիտ փորձում, ընտրում էինք ամեն ինչ եւ ասես աշխարհը գրաված երջանիկ տուն վերադառնում։ Մեկ ամիս շարունակ մաշվելու աստիճան այնքան էինք այդ իրերը այսուայն կողմ դասավորում, բոլոր հյուրերին ցույց տալիս, հպարտանում եւ մտքում խոստանում, որ այսքան «նեղությունների» դիմաց գոնե պարտավոր ենք լավ սովորել։ Հետհաշվարկ էինք անում՝ ամեն օր քնում՝ մտածելով, թե քանի օր մնաց դպրոց գնալուն, երբ ենք մեր ընկերներին, ուսուցիչներին տեսնելու եւ վերջապես գեղեցիկ հագուստը եւ իրերը օգտագործելու։

Օգոստոսի 31-ի երեկոյան արդեն սկսվում էր «մեծ արդուկը», մայրս խնամքով արդուկում էր տան բոլոր անդամների հագուստը, սովորաբար եթե ոչ ամբողջությամբ, ապա գոնե ինչ-որ նոր բան բոլորին բաժին էր հասնում՝ թեկուզ զուգագուլպա։ Մանրակրկիտ արդուկելուց հետո դրանք կախվում էին հյուրասենյակի աթոռներին, պայուսակները դասավորած կողքը, ծաղկեփունջը պատվիրած։ Հետո սկսվում էր լոգարանի մոտ հերթեր գոյանալ, եւ սուրբ կանոն էր՝ վայ նրան, ով այդ օրը ուշ քնեց, առավոտյան պետք է շուտ արթնանալ։ Հագուստ պատրաստելուց զատ հաջորդ քայլը տոնական սեղանի պատրաստություններն էին՝ շքեղություններ չկային, բայց ամեն ինչ տոնական էր եւ տարբերվող։ Ավանդական տոլմայի հոտը տարածվում էր ամբողջ շքամուտքում, բայց դա դեռ հաջորդ օրը պետք է համտեսեինք՝ դպրոցից, աշխատանքից տուն վերադառնալուց հետո՝ միմյանց շնորհավորելիս եւ հաջող ուսումնական տարի մաղթելիս։

Ահա այսպիսի ավանդույթներով եւ ծիսակարգով էր մեր սեպտեմբերի 1-ը, ավաղ, այս ամենից քիչ բան է մնացել այսօր՝ եւ սիրտ չկա, եւ տրամադրություն չկա, եւ կյանքն այնպես է փոխվել, որ ամեն գեղեցիկ, զգացմունքային արարողակարգ դարձել է հավելյալ բեռ եւ ավելորդություն։ Մինչդեռ այս ավանդույթներով մենք ապրել ենք եւ այս ավանդույթների շնորհիվ մեծ գորովանքով ենք հիշում ամռան վերջին օրը, որը ավետում էր ուսումնական տարվա մեկնարկի մասին։

Այս թեմայով Հայ մամուլի ազատության վախճանը. Առաջարկվող փոփոխությունը հակասում է Սահմանադրությանը եւ Կոնվենցիային Երբ հավաքականի պարտությունից ավելի շատ ենք նեղվում, քան թշնամու Փառուխ ներխուժումից Հոգնության գաղտնիքը. երբ անոմալ երեւույթները դառնում են նորմալ, մարդիկ դադարում են զարմանալ եւ զայրանալ, զգալ եւ ապրել Ելք կա. ընտրված համայնքապետերին պաշտոնազրկելու պայքարը նոր հորիզոններ է նվաճում Ժողովրդավարության բաստիոն կառուցելու ճանապարհին նախ ձնամաքրման աշխատանքները կազմակերպեք